Hoeveel roet, fijnstof, benzeen en PAKS komen via houtkachels uit de schoorsteen van consumenten? Stichting Houtrookvrij was niet blij dat de hoeveelheid steeds groter wordt en zocht naar mogelijkheden om deze averechtse trend te verduidelijken.
Via een verzoek aan het RIVM kreeg stichting Houtrookvrij gegevens over de uitstoot van diverse vervuilende stoffen in Nederland over een periode van 10 jaar. Mijn opdracht was deze te verwerken in een infographic. De stichting wil daarmee tonen hoe groot het aandeel van houtkachels, allesbranders en open haarden van consumenten in deze vervuiling is. Uit de cijfers blijkt dat de rol van o.a. verkeer en fabricage/productie langzaam afneemt. Maar hoe zit het met kachels?
Wat blijkt? Door de promotie van houtkachels met subsidies en de hun toegewezen rol in de energietransitie stijgt het aandeel van consumenten in de uitstoot van vuile stoffen. De elders geboekte vooruitgang bij het schoner en gezonder maken van de lucht die we in Nederland inademen wordt zo weer tenietgedaan. Sterker, door houtstook komt vervuiling in hogere concentraties veel dichter bij de directe woonomgeving.
De van RIVM verkregen gegevens betroffen de uitstoot van vier stoffen (roet, fijnstof, benzeen, PAKs) gedurende een decennium en waren gedetailleerd uitgesplitst naar hun bronnen. Dat zijn te veel gegevens om in één graphic weer te geven, dus werd in eerste instantie besloten om het per stof uit te splitsen. Maar zelfs dan bleven het erg veel gegevens en was de bredere trend niet altijd onmiddellijk duidelijk zichtbaar.
Langzaam werd zo steeds meer informatie weggelaten met als doel de kernboodschap te verduidelijken: door de toename van houtkachels wordt de ingezette trend om vervuilende uitstoot te verminderen (bv. door middel van schonere productie of het instellen van milieuzones) via de achterdeur stiekem weer ongedaan gemaakt. Korter gezegd: het wordt zo dweilen met de kraan open.
Uiteindelijk is de graphic opgesplitst in twee versies. De hoofdversie (zie helemaal boven) geeft het totaalplaatje met vier stoffen. Verder zijn er per stof afzonderlijke graphics gemaakt (onderstaand) die gedetailleerder de verhouding tussen consument en industrie weergeven.
De graphics zijn voorzien van een Creative Commons copyright dat niet-commercieel verspreiding zonder voorafgaande toestemming toestaat. Hoge resolutie originelen voor online gebruik en PDFs voor opname in rapporten of brochures zijn hier (https://houtrookvrij.nl/infographics/) te vinden.
Hieronder staan een aantal eerdere versies die voor deze graphics zijn gemaakt.
Eerste opzet
Compactere versie
Minder grafiek, meer graphic
Nog minder grafiek, nog meer graphic
Rol uitstoot consumenten verder uitgesplitst
Uitstoot vier stoffen over bijna een decennium in één graphic.